28 januari 2021,

Ds. Carola Dahmen
Predikant 


Beste mensen,
 

Onlangs heb ik een lezing gevolgd (via YouTube, dat is toch wel handig van deze tijd dat je in je luie stoel niet uit hoeft voor een interessante lezing) die ging over “de toekomst van protest”. Eigenlijk waren het twee lezingen, de eerste vanuit de politicologie, puur seculier nadenken over protestbewegingen, en de tweede lezing die daarop aansloot focuste op de eucharistie/ het avondmaal als protest. 

Het eerste aha-moment had ik bij de eerste lezing. De spreker maakte duidelijk dat heel veel protest-bewegingen ook als ze geen direct effect hebben, toch heel veel invloed blijven hebben. Hij noemde als voorbeeld de Occupy beweging. Weet u nog wel, die mensen die in een tentje tegen het kapitalisme en globalisering demonstreren, al weer een paar jaar geleden. Mijn beeld bij deze beweging was dat het een stille dood is gestorven. Maar de spreker had er een ander beeld bij (gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek). Hij zei dat zulke protestbewegingen toch het publieke debat veranderen. Dat ze onderhuids invloed hebben en dat thema’s of de aanpak van zulke protestbewegingen soms wel veel later in de geschiedenis weer opduiken en hun invloed doen gelden. 

De tweede lezing maakte duidelijk hoe elementen in het avondmaal eigenlijk ook wel een soort van protest zijn. Neem bijvoorbeeld de vredesgroet. De vredesgroet is een onderdeel van het avondmaal waarin we (in betere, corona-vrije tijden) rondlopen en elkaar de hand geven met de woorden “De vrede van Christus”. Soms kan het op zo’n moment tijdens het vrede wensen gebeuren dat je iemand tegenkomt met wie je op dat moment eigenlijk een beetje ruzie of gedoe hebt. En toch, als het goed is tenminste, ga je dan niet met een boog om die persoon heen, maar ga je ook hem of haar de vrede van Christus wensen. Niet omdat je dat zelf zo bedoelt op dat moment, maar het wordt gezegd. Als een protest, iets wat er nu nog niet is, maar waarop we hopen, waarnaar we verlangen, werkelijk vrede. En misschien is het niet alleen ons protest tegen de onvrede op dat moment, maar tekent God zelf protest aan. Wordt de vrede van Christus gezegd ondanks onszelf, spreekt Christus zijn vrede in ons en door ons uit. Ook dat is protest. Niet zo zeer met spandoeken rond de avondmaalstafel (hoewel, dat kan natuurlijk ook in bepaalde omstandigheden). Maar het is protest in de handeling van vrede toewensen, in de handeling om met elkaar brood en wijn te delen, protest tegen de onvrede, het egoïsme, de wereld waarin te veel mensen niet aan tafel zitten. Het protest tegen het vergeten van die ene mens die meer mens was dan wij allen samen, protest om toch aan de vrede, aan God vast te houden, ondanks de realiteit die het tegen spreekt. 

Protesten, demonstraties die in geweld eindigen, de avondklok-rellen: de kranten staan er vol van. Er is natuurlijk veel commentaar en analyse hierover, omdat we het allemaal niet goed snappen wat daar gebeurt. De meeste mensen die ik ken staan versteld van zoveel geweld en vernieling. Ik las een commentaar die een verband legde tussen de demonstraties van de boeren de afgelopen tijd die soms met veel geweld gepaard gingen en deze rellen. De toon voor de avondklok-rellen was al gezet door de tractoren die het gemeentehuis inreden. Een ander commentator verwees naar de bestorming van het Capitool in Washington: gewelddadig protest dat op die manier “normaler” wordt, als een aanvaardbare optie terwijl het dat natuurlijk niet is. Ik moest meteen denken aan die lezing die ik hierboven beschreef. Hoe protestbewegingen misschien niet zo veel uithalen en bereiken, maar onderhuids toch blijven sluimeren, op een of andere manier het maatschappelijk debat beïnvloeden, een nieuwe norm vastleggen hoe er protest wordt aangetekend en waarvoor en waarom. 

En als je dat bedenkt, dan is het heel erg zorgelijk wat er nu gebeurt. Is geweld bij protesten normaal geworden, ook al gaat het maar om een kleine minderheid, maar toch? Zelfs sommige politieke partijen in Nederland lijken er een rol in te spelen. Is het normaal aan het worden dat we elkaar uitschelden, dat er geplunderd wordt, dat je uit onvrede (hoe terecht of onterecht ook) je zo misdraagt? Is het normaal dat men feiten opzij schuift, zich niets aantrekt van wetenschap. De democratie aan de kant zet, journalisten de mond snoeit? En wat wordt nog meer normaal als dit al “normaal” is? Ik word er somber van. 

Maar, er geldt dus ook het omgekeerde. Niet alleen de neerwaartse spiraal is waar, maar het kan ook de andere kant uitgaan. Het protest aantekenen voor vrede, luisteren naar elkaar. Je uitspreken voor de nuances. Wetenschap en journalistiek en democratie gewoon wel serieus nemen. Protest aantekenen voor vrede. Ook dat heeft misschien niet meteen een effect. Soms lijkt het een stille dood te sterven. Soms gaan christelijke gemeenten ten onder. Soms lijkt het nergens meer op. En toch: wat een keer gezegd is aan vrede en liefde. Waar een keer in geloofd is, de hoop op een betere toekomst. Waar God de ruimte heeft gekregen, daar is het nooit voor niets geweest. Daar kan het sluimeren, in de aarde, kan het dood lijken, maar zal het weer opstaan. 

Dit is niet alleen bemoedigend voor predikanten, dienaar des woords, maar voor iedereen van ons. Wat jij doet aan vrede en gerechtigheid en liefde, wat je zegt van vrede tegen alle onvrede in - het is nooit voor niets. Wat een bemoediging om dat te blijven doen! Te blijven geloven in een God die door ons heen de vrede aanzegt. En dan vallen die oude bijbelse woorden weer precies op hun plek, God die door de profeet Jesaja aan het woord is: 

"Zoals regen of sneeuw neerdaalt uit de hemel en daarheen niet terugkeert zonder eerst de aarde te doordrenken, haar te bevruchten en te laten gedijen, zodat er zaad is om te zaaien en brood om te eten - zo geldt dit ook voor het woord dat voortkomt uit mijn mond: het keer niet vruchteloos naar mij terug, niet zonder eerst te doen wat ik wil en te volbrengen wat ik gebied.” (Jesaja 55:10-11)

Een goede week en hou vol, heb vooral lief en zeg dat ook, doe dat ook. Want jij doet ertoe.


Met een hartelijke groet,

Regelmatig zal de nieuwsbrief van PKN Oostzaan, door ds. C. Dahmen verschijnen.
Dit is jaargang 2, nr. 4  - 28 januari 2021). Voor meer info: predikant@pknoostzaan.nl
of onze websites www.pknoostzaan.nl en www.grotekerkoostzaan.nl